Geçen gün bir danışanlımla görüşürken, elindeki şirketin sermaye artırımı duyurusunu gösterip “Hocam bu ne demek, hisselerim ne olacak?” diye sordu. Tabii ki bu soruyu kaç kez duyduğumu sayamam artık. Piyasalarda on yıldan fazla süredir çalışıyorum ve hâlâ en çok karıştırılan konulardan biri sermaye artırımı işte.
Yani şöyle düşünün — bir şirket büyümek istiyor ama kasasında yeterli para yok. Ne yapacak? İşte burada devreye sermaye artırımı giriyor. Ama tabii ki bu kadar basit değil (hiçbir zaman basit değil bu işler, değil mi?). Bugün sizlere bu konuyu detayıyla, kendi deneyimlerimden örneklerle anlatacağım.
Sermaye Artırımı Nedir? (Basitçe Anlatalım)
Sermaye artırımı deyince aklınıza ne geliyor? Çoğu kişi karmaşık finansal terimler düşünüyor ama aslında oldukça mantıklı bir süreç. Bir şirketin mevcut sermayesini — yani öz kaynaklarını — çeşitli yöntemlerle büyütmesi işlemi bu.
Müşterilerimle çalışırken sık karşılaştığım durum şu: “Sermaye artırımı demek daha çok para demek, bu iyi bir şey değil mi?” Evet ama… (her zaman bir “ama” var bu işte) hangi türde olduğuna bağlı. Kişisel görüşüm şu: sermaye artırımının arkasındaki amacı anlamazsanız, yatırım kararlarınızda yanılabilirsiniz.
“Piyasalarda uzun yıllardır gözlemlediğim bir şey var: Yatırımcıların çoğu sermaye artırımını sadece pozitif bir haber olarak algılıyor. Oysa bazen bu, şirketin nakit sıkıntısında olduğunun da göstergesi olabilir.”
Şirketler neden sermaye artırımına gider? Temel sebepleri şunlar:
- Büyüme finansmanı: Yeni projeler, fabrikalar, teknoloji yatırımları için kaynak
- Borç azaltma: Yüksek faiz yükünden kurtulmak için borç kapatma
- Finansal yapıyı güçlendirme: Bilançoyu daha sağlam hâle getirmek
İki Tür Var: Bedelli mi, Bedelsiz mi?
Sermaye artırımının iki temel türü var ve arasındaki farkı bilmek kritik. Hangi türle karşılaştığınız, portföyünüzü doğrudan etkiler.
Bedelli Sermaye Artırımı (Cebinizden Para Çıkar)
Şirket yeni hisseler çıkarır ve bunları belirli bir fiyattan satar. Bu hisseleri almak isterseniz, cebinizden para çıkar. Almazsanız da olur; ancak bu kez sahiplik oranınız düşer (seyreltme).
Geçenlerde bir müşterim, bir bankanın bedelli sermaye artırımını kaçırmıştı. “Ne olur şimdi?” diye sordu. Anlattım: Toplam hisse sayısı arttı ama yeni hisse almadığın için şirketteki payın küçüldü — tıpkı su eklenen bardağın tadının “seyrelmesi” gibi.
Dikkat: Bedelli artırımlarda rüçhan hakkı kullanım süresi olur. Takvimi kaçırmayın!
Bedelsiz Sermaye Artırımı (Bedava Hisse Gelir)
Şirket iç kaynaklarını (kâr yedekleri, emisyon primi vb.) sermayeye ekler ve bedelsiz hisse dağıtır. Cebinizden para çıkmaz; elinizdeki hisse adedi artar. Ancak fiyat genellikle oran kadar ayarlanır: toplam “pasta” aynı, dilim sayısı artar.
Yatırımcıya Etkisi Nedir? (Deneyimlerimden)
En kritik soru: Bu işlemler paranızı nasıl etkiler? On yılı aşkın saha deneyimimle söyleyeyim: En çok hata burada yapılır.
Bedelsizi “bedava para” sanmak yaygın bir yanılgı. Hayır; toplam değer çoğu durumda aynı kalır, sadece hisse sayınız artar. 8 dilimlik pizzayı 12 dilime bölmek gibi — pizza büyümedi.
Bedelli Artırımda Dikkat Edilecekler
- Fiyat: Çoğu zaman piyasanın altında (iskontolu) olur. Cazip görünse de şirketin neden paraya ihtiyacı var, sorgulayın.
- Rüçhan hakkı: Mevcut ortakların öncelikli alım hakkı vardır. Kullanmazsanız payınız küçülür.
- Zamanlama: Piyasa koşulları ve şirketin “neden şimdi?” sorusuna yanıtı önemlidir.
Geçen yıl bir teknoloji şirketinin bedelli artırımı %30 iskontolu görünüyordu. Ancak nakit akışları sorunluydu. “Bekleyin” dedim. İyi ki de demişim; şirket hâlâ toparlanma peşinde.
Pratik Tavsiyeler (Kendi Deneyimlerimden)
Sermaye Artırımı Duyurusu Geldiğinde:
- Amacı oku: Büyüme mi, borç kapama mı?
- Son 3 çeyreğe bak: Kârlılık, nakit akışı, borçluluk trendi.
- Karşılaştır: Aynı sektördeki emsallerle oranları kıyasla.
- Acele etme: Takvimi bil, ama kararı araştırma sonrası ver.
Özellikle bedelli artırımlarda unutmayın: İşlem şirket kasasına para getirir ama hisse sayısını da artırır. Gelecekteki kâr payı ve değer artışı daha çok hisseye bölünecektir.
“Şirket sermaye artırımı yapacak, satsam mı?” sorusuna cevabım genelde şudur: “Artırım kötü değil; önemli olan paranın nasıl kullanılacağı.” Yani araştırma, araştırma, araştırma.
Sonuç Olarak…
Sermaye artırımı ne iyi ne kötü — bir araç. Değer yaratan, şirketin stratejisi ve bu kaynağı kullanma biçimidir.
Tavsiyem: Her duyuruyu bir fırsat olarak görün; strateji, finansal durum ve sektör konumunu yeniden değerlendirin.
En önemli nokta: Panik yok, acele yok. Takvim var ama düşünmek için de zaman var.
Unutmayın — her şirket farklı, her durum özel. Genel kurallar kadar istisnalar da boldur. Detaylı araştırmayı ihmal etmeyin.
Sıkça Sorulan Sorular
Bedelsiz sermaye artırımında hisse fiyatı neden düşüyor?
Toplam değer aynı kalırken hisse sayısı artar. Örn: 100 mn TL değer, 10 mn hisse → 10 TL. %50 bedelsiz sonrası 15 mn hisse → ≈6,67 TL. Portföyünüzün toplam değeri yaklaşık aynı kalır.
Bedelli sermaye artırımında rüçhan hakkımı kullanmasam ne olur?
Sahiplik oranınız (payınız) düşer. Yeni hisseler alınıp toplam hisse sayısı artarken sizinki sabit kalır; gelecekteki kârdan daha küçük pay alırsınız.
Sermaye artırımı her zaman pozitif bir haber midir?
Hayır. Bazen nakit sıkışıklığının işaretidir. Sık ve gerekçesiz artırıma giden şirketlere dikkat edin; amaç ve finansal tabloyu mutlaka inceleyin.
Artırım sonrası hisse performansı nasıl olur?
Kaynağın kullanımına ve piyasa koşullarına bağlıdır. Verimli yatırımlar yapılıyorsa uzun vadede olumlu olabilir; borç kapama tek başına kısa vadede sınırlı etki yaratabilir.
Hangi sektörlerde sermaye artırımı daha sık görülür?
Büyüme aşamasındaki teknoloji, enerji (özellikle yenilenebilir), inşaat ve gayrimenkul şirketlerinde daha sık görülebilir; bankalarda da sermaye yeterliliği için yapılabilir.
Sermaye artırımı kararı nasıl alınır?
Yönetim kurulu kararıyla gündeme gelir ve genel kurulda ortakların onayına sunulur. Türüne göre gereken çoğunluk ve düzenleyici (SPK) şartları değişebilir.
Bu yazı genel bilgilendirme amaçlıdır; yatırım tavsiyesi değildir. Kararlarınızı verirken mutlaka uzman görüşü alınız ve kendi araştırmanızı yapınız.
